Print

Tính dẻo thần kinh (neuroplasticity) là một trong những phát hiện mang tính cách mạng của khoa học thần kinh hiện đại. Đối với người bệnh sau đột quỵ, tính dẻo thần kinh chính là nền tảng quan trọng trong quá trình phục hồi vận động, ngôn ngữ, và nhận thức. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế hoạt động, cách kích thích tính dẻo thần kinh, và áp dụng vào thực tế điều trị tại các cơ sở y học cổ truyền và phục hồi chức năng.

1. Tính Dẻo Thần Kinh Là Gì?

Tính dẻo thần kinh là khả năng của não bộ và hệ thần kinh thay đổi cấu trúc và chức năng để thích nghi với tổn thương hoặc trải nghiệm mới. Ở bệnh nhân đột quỵ, vùng não bị tổn thương có thể mất chức năng, nhưng các vùng não lân cận hoặc ở bán cầu đối diện có thể học cách đảm nhận lại vai trò đó thông qua việc tái tổ chức mạng lưới thần kinh.

2. Cơ Chế Tính Dẻo Thần Kinh Sau Đột Quỵ

Khi một vùng não bị tổn thương do thiếu máu não (nhồi máu não) hoặc xuất huyết não, hàng loạt cơ chế phục hồi được kích hoạt, bao gồm:

• Tái sắp xếp synapse: Các khớp thần kinh cũ được tái tổ chức để truyền dẫn lại tín hiệu.
• Tạo synapse mới: Não tạo ra các kết nối mới giữa các tế bào thần kinh.
• Tăng hoạt hóa vùng não lân cận: Các khu vực chưa từng chịu trách nhiệm chức năng đó nay được huy động để hỗ trợ phục hồi.
• Giải phóng yếu tố tăng trưởng thần kinh (BDNF, NGF…): Giúp nuôi dưỡng và bảo vệ tế bào thần kinh đang học cách tái hoạt động.

3. Vai Trò Của Tính Dẻo Thần Kinh Trong Phục Hồi Chức Năng

Tính dẻo thần kinh là yếu tố quyết định kết quả phục hồi. Nhờ cơ chế này:

• Bệnh nhân có thể phục hồi vận động chi thể yếu liệt nhờ tái huấn luyện.
• Người bệnh có thể nói lại sau rối loạn ngôn ngữ (aphasia) nhờ luyện phát âm đều đặn.
• Tình trạng suy giảm trí nhớ, tập trung, cảm xúc có thể cải thiện nếu được kích thích đúng cách.

4. Yếu Tố Kích Thích Tính Dẻo Thần Kinh

Để tận dụng tối đa tính dẻo thần kinh, cần:

a. Tập phục hồi chức năng đúng cách

• Lặp lại có chủ đích: Mỗi động tác, lời nói, hoạt động phải được lặp lại đúng cách, đủ nhiều lần để hình thành kết nối mới.
• Tăng dần độ khó: Não sẽ không thay đổi nếu không được thách thức.
• Kết hợp vận động và nhận thức: Như vừa đi bộ vừa tập trung nhận biết vị trí.

b. Áp dụng kỹ thuật hỗ trợ

• Điện châm kích thích vùng chi thể liệt → giúp tăng hoạt hóa vùng vỏ não vận động.
• Châm cứu vùng đầu (đầu châm) kích thích trực tiếp vùng chức năng bị tổn thương.
• Âm ngữ trị liệu, vật lý trị liệu chuyên biệt (constraint-induced movement therapy).

c. Chế độ dinh dưỡng và tâm lý

• Dinh dưỡng đầy đủ: Cung cấp omega-3, vitamin nhóm B, magiê, kẽm giúp thần kinh tái tạo tốt hơn.
• Tâm lý tích cực, kiên trì: Stress hoặc bỏ cuộc giữa chừng khiến quá trình học lại bị gián đoạn.

5. Ứng Dụng Trong Y Học Cổ Truyền

• Điện châm: tăng lưu thông khí huyết, kích thích thần kinh.
• Châm cứu vùng đầu – cổ – chi: giúp khai thông kinh lạc, hỗ trợ tái lập liên kết thần kinh.
• Xoa bóp – bấm huyệt – cứu ngải :cải thiện tuần hoàn và làm mềm cơ co cứng.
• Kết hợp bài thuốc bổ khí huyết, hoạt huyết thông lạc, tiêu biểu như: Bổ dương hoàn ngũ thang gia giảm, Thông lạc hoàn…

6. Khuyến Nghị Dành Cho Người Bệnh Và Gia Đình

• Bắt đầu phục hồi càng sớm càng tốt: Trong 6 tháng đầu sau đột quỵ là “giai đoạn vàng” của tính dẻo thần kinh.
• Không nên chỉ chờ đợi mà cần chủ động tập luyện đều đặn mỗi ngày.
• Hợp tác với chuyên viên phục hồi chức năng và bác sĩ y học cổ truyền để có phác đồ cá nhân hóa.

7. Kết Luận

Tính dẻo thần kinh không chỉ là một khái niệm khoa học mà còn là hi vọng phục hồi cho hàng triệu bệnh nhân đột quỵ. Việc hiểu rõ và áp dụng đúng cách giúp người bệnh lấy lại chất lượng sống, tự chủ sinh hoạt và hòa nhập xã hội.

Thông tin liên hệ:

Phòng Khám Chuyên Khoa Y học cổ truyền Trung Tín
📍 388 Tỉnh Lộ 7, Ấp Trung Hòa, Xã Trung Lập Hạ, Huyện Củ Chi, TPHCM
📞 (028) 389 26789
🌿 www.thaoduoctrungtin.com

Print