Giỏ hàng hiện tại chưa có sản phẩm nào!
1. Rối loạn lo âu và trầm cảm là gì?
Rối loạn lo âu và trầm cảm đều là những rối loạn tâm thần phổ biến, thường gặp trong cuộc sống hiện đại, nhưng khác nhau về triệu chứng, cơ chế sinh bệnh và hướng điều trị. Nếu không được phát hiện và xử trí đúng cách, các rối loạn này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và sức khỏe toàn thân.
2. Phân biệt rối loạn lo âu và trầm cảm
| Tiêu chí | Rối loạn lo âu | Trầm cảm |
|---|---|---|
| Cảm xúc chủ đạo | Lo lắng, sợ hãi kéo dài | Buồn bã, mất hứng thú với mọi thứ |
| Tư duy | Nghĩ đến điều xấu sắp xảy ra, lo âu mơ hồ | Tự ti, tội lỗi, suy nghĩ tiêu cực, bi quan |
| Triệu chứng cơ thể | Hồi hộp, tim đập nhanh, khó thở, đổ mồ hôi | Mệt mỏi, mất ngủ (hoặc ngủ nhiều), chán ăn |
| Nguy cơ tự sát | Thấp hơn | Cao hơn (đặc biệt trầm cảm nặng) |
| Khả năng tập trung | Giảm nhẹ do căng thẳng | Giảm nhiều, giảm trí nhớ ngắn hạn |
| Phản ứng với môi trường | Nhạy cảm quá mức với kích thích | Thờ ơ, giảm quan tâm mọi thứ |
3. Cơ chế bệnh sinh theo Y học hiện đại
A. Trầm cảm
- Giảm nồng độ serotonin (5-HT), dopamine và noradrenaline trong não.
- Rối loạn trục HPA: tăng cortisol → ảnh hưởng đến vùng hải mã và cảm xúc.
- Viêm thần kinh nhẹ: liên quan đến cytokine (IL-6, TNF-α…) gây ảnh hưởng đến tâm trạng.
- Yếu tố di truyền và môi trường: sang chấn tâm lý, mất người thân, áp lực xã hội…
B. Rối loạn lo âu
- Tăng hoạt động hạch hạnh nhân (amygdala): tạo cảm giác lo sợ quá mức.
- Thiếu GABA (chất ức chế thần kinh chính) → mất cân bằng giữa kích thích – ức chế.
- Quá nhạy với kích thích môi trường, thường kèm rối loạn thần kinh tự chủ: tim nhanh, toát mồ hôi, run…
4. Nguyên nhân thường gặp
| Yếu tố | Vai trò trong trầm cảm hoặc lo âu |
|---|---|
| Di truyền | Tăng nguy cơ nếu có người thân mắc bệnh |
| Sang chấn tâm lý | Mất người thân, ly hôn, bạo lực, áp lực công việc |
| Thay đổi nội tiết | Tiền kinh, sau sinh, mãn kinh, cường giáp |
| Thiếu ngủ – stress kéo dài | Làm suy giảm hệ thần kinh và nội tiết |
| Sử dụng chất kích thích | Rượu, cafein, ma túy… ảnh hưởng đến hệ thần kinh |
| Bệnh nội khoa | Ung thư, tiểu đường, tim mạch mãn tính, tai biến… |
5. Điều trị theo Y học hiện đại
A. Nguyên tắc chung
- Đánh giá mức độ nặng nhẹ và nguy cơ tự sát.
- Kết hợp thuốc – liệu pháp tâm lý – can thiệp xã hội.
B. Điều trị trầm cảm
- Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SSRIs): fluoxetine, sertraline…
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): thay đổi lối suy nghĩ tiêu cực.
- Liệu pháp hỗ trợ – nhóm: cải thiện sự gắn kết xã hội.
- Trầm cảm nặng: có thể cân nhắc điện xung (ECT) hoặc kích thích từ xuyên sọ (rTMS).
C. Điều trị rối loạn lo âu
- Thuốc an thần nhẹ: benzodiazepine (ngắn hạn), buspirone.
- Thuốc chống trầm cảm (SSRIs): khi lo âu kéo dài, tái phát.
- CBT, thiền, thư giãn – hít thở sâu, biofeedback.
Không nên tự ý dùng thuốc. Cần có bác sĩ chuyên khoa đánh giá chỉ định rõ ràng.
6. Điều trị theo Y học cổ truyền
Y học cổ truyền gọi trầm cảm – lo âu là Tâm quý, Tỳ khí hư, Can khí uất, Huyễn vựng, quy về rối loạn khí huyết, âm dương và thần chí.
A. Cơ chế bệnh sinh theo YHCT
| Thể bệnh | Cơ chế chính | Triệu chứng nổi bật |
|---|---|---|
| Can khí uất kết | Khí trệ, khí uất hóa hỏa ảnh hưởng Tâm | Tức ngực, khó thở, giận dữ, trầm cảm xen lo âu |
| Tâm tỳ hư | Hư tổn khí huyết → thần chí không nuôi dưỡng | Mệt mỏi, hay quên, sợ hãi, mất ngủ |
| Tâm thận dương hư | Dương hư → lạnh, sợ, mất ngủ, lo âu | Lạnh tay chân, rối loạn giấc ngủ, thở ngắn |
| Đàm uất trở khiếu | Đàm trọc ngăn cản thanh khiếu | Ngực đầy, hay than phiền, đầu nặng |
B. Phép trị và bài thuốc
| Thể bệnh | Phép trị | Bài thuốc gợi ý |
|---|---|---|
| Can khí uất kết | Sơ Can giải uất | Tiêu dao tán, Sài hồ sơ can thang |
| Tâm tỳ hư | Kiện Tỳ dưỡng Tâm, an thần | Quy tỳ thang, Bá tử nhân hoàn |
| Tâm Thận dương hư | Bổ Tâm Thận, ôn dương, an thần | Hữu quy hoàn gia bá tử nhân, viễn chí |
| Đàm uất | Hóa đàm khai khiếu | Bán hạ hầu nhân thang, Toan táo nhân thang |
C. Châm cứu – xoa bóp – khí công hỗ trợ
- Huyệt châm cứu: Thần môn, Nội quan, Tam âm giao, Bách hội, Ấn đường, Can du, Tâm du.
- Điện châm tần số thấp 2–10Hz: tăng serotonin nội sinh, giảm lo âu.
- Xoa bóp bấm huyệt: vùng đầu, cổ gáy, thắt lưng kết hợp tinh dầu thư giãn.
- Khí công – thiền: Thiền chánh niệm, thở bụng, Thái cực quyền cơ bản giúp an thần, ổn định hệ thần kinh thực vật.
7. Lời khuyên từ chuyên gia
- Rối loạn lo âu và trầm cảm có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và điều trị đúng hướng.
- Kết hợp Đông – Tây y giúp hỗ trợ toàn diện cả thân – tâm – trí.
- Thay đổi lối sống, duy trì giấc ngủ – dinh dưỡng – vận động hợp lý, đặc biệt quan trọng trong quá trình hồi phục.
Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Trung Tín
- Địa chỉ: 388 Tỉnh Lộ 7, Ấp Trung Hòa, Xã Trung Lập Hạ, Huyện Củ Chi, TPHCM
- Hotline: (028) 389 26789
- Website: thaoduoctrungtin.com
