Print

Gai gót chân là nguyên nhân thường gặp gây đau nhức bàn chân, ảnh hưởng nhiều đến việc đi lại, vận động và chất lượng cuộc sống. Bệnh thường bị nhầm với các vấn đề cơ – xương – khớp khác nên dễ bị bỏ sót hoặc điều trị không đúng cách. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế bệnh sinh, yếu tố nguy cơ, triệu chứng và phương pháp điều trị gai gót chân hiệu quả theo cả Y học hiện đại và Y học cổ truyền.

1. Gai gót chân là gì?

Gai gót chân (Tên chuyên môn: calcaneal spur) là tình trạng hình thành gai xương nhỏ ở mặt dưới xương gót chân, thường do tình trạng viêm mạn tính ở cân gan chân gây ra.

2. Cơ chế bệnh sinh

• Cân gan chân là dải mô liên kết chạy dọc từ xương gót đến các ngón chân, có nhiệm vụ nâng đỡ vòm bàn chân và hấp thụ lực khi di chuyển.
• Khi cân gan chân bị kéo căng, viêm vi thể lặp đi lặp lại, cơ thể phản ứng bằng cách lắng đọng canxi tại điểm bám gân – xương để “sửa chữa”.
• Theo thời gian, lượng canxi tích tụ hình thành một mỏm xương nhỏ nhọn gọi là gai xương gót.
• Gai này có thể kích thích mô mềm xung quanh, gây viêm, đau, phù nề và hạn chế vận động.

3. Yếu tố nguy cơ gây gai gót chân

• 👣 Tăng áp lực lên gót chân:
  • Đứng lâu, đi lại nhiều, đi bộ trên bề mặt cứng.
  • Lao động nặng, thường xuyên mang vác.
• ⚖️ Thừa cân, béo phì: Tăng tải trọng lên bàn chân.
• 👟 Dùng giày dép không phù hợp:
  • Giày quá chật, đế cứng, không hỗ trợ vòm chân.
• 🧬 Tuổi tác: Người trên 40 tuổi có nguy cơ cao do lão hóa cân gan chân.
• 🧠 Bệnh lý liên quan:
  • Viêm khớp dạng thấp, gout, đái tháo đường.
  • Dị dạng bàn chân như bàn chân bẹt.
• ⚠️ Chấn thương vùng gót hoặc vận động sai tư thế kéo dài.

4. Triệu chứng của gai gót chân

• Đau nhói hoặc buốt ở gót chân, đặc biệt là:
  • Buổi sáng sau khi ngủ dậy và bước đi đầu tiên trong ngày.
  • Sau khi đứng lâu hoặc ngồi lâu rồi đứng dậy.
• Đau có thể lan ra gan bàn chân, gót sau hoặc hai bên gót.
• Trường hợp nặng: sưng nhẹ vùng gót, đi lại khó khăn.

5. Chẩn đoán gai gót chân

• Khám lâm sàng: Dựa trên mô tả triệu chứng, vị trí đau, nghiệm pháp ấn vùng gót.
• X-quang bàn chân: Cho thấy hình ảnh gai xương gót dưới dạng mỏm nhọn kéo dài.
• MRI (trong trường hợp đặc biệt): Đánh giá viêm cân gan chân, loại trừ tổn thương khác.

6. Điều trị gai gót chân theo Y học hiện đại

🌿 Mục tiêu điều trị:

• Giảm đau, kháng viêm.
• Phục hồi chức năng vận động.
• Ngăn tiến triển của bệnh.

🩺 Các phương pháp phổ biến:

6.1. Điều trị bảo tồn (đa số bệnh nhân)

• Nghỉ ngơi – giảm tải vùng gót chân: Tránh đi bộ nhiều, đứng lâu.
• Thay đổi giày dép: Dùng đế mềm, lót đệm gót, hỗ trợ vòm gan chân.
• Chườm lạnh – massage nhẹ nhàng: Giảm viêm, giảm đau.

6.2. Sử dụng thuốc

• Thuốc giảm đau – chống viêm NSAIDs: Ibuprofen, Diclofenac…
• Thuốc giãn cơ, hỗ trợ tuần hoàn nếu có co cứng cơ kèm theo.

6.3. Vật lý trị liệu

• Sóng xung kích, siêu âm trị liệu, chiếu laser.
• Kéo giãn cân gan chân và gân Achilles.

6.4. Tiêm corticoid tại chỗ

• Chỉ dùng trong trường hợp đau nhiều, kháng điều trị bảo tồn.
• Cần thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa để tránh biến chứng.

6.5. Phẫu thuật (hiếm)

• Chỉ định khi điều trị bảo tồn thất bại sau 6–12 tháng.

7. Điều trị gai gót chân theo Y học cổ truyền

Y học cổ truyền xem gai gót chân thuộc phạm vi chứng Tý (thống tý, hành tý) do phong – hàn – thấp xâm nhập kết hợp khí huyết ứ trệ, can thận hư yếu làm cho cân – cốt không được nuôi dưỡng.

🎯 Nguyên tắc điều trị:

• Khu phong – tán hàn – trừ thấp.
• Hoạt huyết, thông lạc, thư cân giảm đau.
• Bổ can thận, mạnh gân cốt.

📌 Phương pháp điều trị:

7.1. Châm cứu – điện châm – cứu ngải

• Huyệt thường dùng: A thị huyệt, Thừa sơn, Côn lôn, Thái khê, Dũng tuyền, Thận du…
• Tác dụng: Giảm đau nhanh, lưu thông khí huyết vùng gót chân.

7.2. Xoa bóp – bấm huyệt – ngâm chân thảo dược

• Giúp làm mềm cân gan chân, giãn cơ, hỗ trợ tuần hoàn.
• Kết hợp ngâm chân nước gừng, thiên niên kiện, quế chi.

7.3. Thuốc uống thảo dược

Một số bài thuốc điển hình:

• Độc hoạt tang ký sinh thang gia giảm:
  • Vị thuốc: Độc hoạt, Tang ký sinh, Phòng phong, Tần giao, Đương quy, Xuyên khung, Quế chi, Kỷ tử, Ngưu tất…
  • Tác dụng: Trừ phong thấp, giảm đau, bổ can thận, mạnh gân cốt.
• Bài thuốc hoạt huyết, tiêu viêm:
  • Hồng hoa, Đan sâm, Ngưu tất, Xuyên khung, Cam thảo, Địa liền…

8. Cách phòng ngừa gai gót chân

✅ Duy trì cân nặng hợp lý
✅ Tránh đứng lâu, đi bộ nhiều khi không cần thiết
✅ Dùng giày dép có lót đệm gót và hỗ trợ vòm chân
✅ Tập các bài kéo giãn gân cơ và cân gan chân hàng ngày
✅ Không đi chân trần trên nền cứng
✅ Điều trị sớm các bệnh lý viêm khớp, viêm gân

9. Kết luận

Gai gót chân là bệnh lý mạn tính có thể kiểm soát hiệu quả nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Việc kết hợp điều trị Tây y và Y học cổ truyền không chỉ giúp giảm đau mà còn nâng cao thể trạng, giảm nguy cơ tái phát.

Nếu bạn đang gặp vấn đề đau gót chân kéo dài, hãy đến các cơ sở chuyên khoa uy tín để được thăm khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

📍 Phòng khám Y học cổ truyền Trung Tín
Địa chỉ: 388 Tỉnh Lộ 7, Ấp Trung Hòa, Xã Trung Lập Hạ, Huyện Củ Chi, TPHCM
Điện thoại: (028) 389 26789
Website: thaoduoctrungtin.com

Print