Điều Trị Phục Hồi Sau Đột Quỵ Bằng Y Học Cổ Truyền: Hiệu Quả Từ Gốc Nhìn Đông – Tây y

image_printPrint

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật lâu dài. Bệnh nhân sau đột quỵ thường phải đối mặt với những di chứng nặng nề như yếu liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, tiểu tiện không tự chủ, và suy giảm nhận thức. Bên cạnh các phương pháp điều trị phục hồi chức năng hiện đại, Y học cổ truyền (YHCT) đã và đang khẳng định vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi sau đột quỵ – đặc biệt là phương pháp châm cứu.


⚕️ Châm cứu – Phương pháp trung tâm trong phục hồi sau đột quỵ

Châm cứu là một phương pháp điều trị có lịch sử lâu đời trong YHCT, tác động lên hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh thực vật thông qua kích thích các huyệt đạo trên cơ thể. Trong phục hồi sau đột quỵ, châm cứu đóng vai trò trung tâm nhờ khả năng:

  • Tăng lưu lượng máu não: giúp cung cấp oxy và dưỡng chất đến vùng tổn thương, hỗ trợ tái tạo tế bào thần kinh.
  • Điều hòa chức năng thần kinh: cải thiện vận động, cảm giác và ngôn ngữ cho bệnh nhân.
  • Giảm co cứng cơ và tăng trương lực cơ sinh lý: hỗ trợ phục hồi vận động hiệu quả và bền vững.

Tùy theo giai đoạn phục hồi (cấp, bán cấp, mãn tính), YHCT có thể lựa chọn các huyệt vị khác nhau để tối ưu hiệu quả điều trị. Một số đồ hình huyệt phổ biến gồm: Bách hội, Thái dương, Phong trì, Hợp cốc, Túc tam lý, Nội quan, Tam âm giao…, tùy theo triệu chứng và mức độ di chứng.


🧬 Cấy chỉ – Hỗ trợ hiệu quả, duy trì tác dụng châm cứu

Cấy chỉ là phương pháp đưa chỉ tự tiêu (chủ yếu là catgut) vào các huyệt đạo để kích thích lâu dài, duy trì tác dụng điều trị châm cứu liên tục trong nhiều ngày. Đây là phương pháp bổ trợ hiệu quả cho bệnh nhân sau đột quỵ, đặc biệt ở giai đoạn mãn tính.

Cấy chỉ giúp:

  • Duy trì kích thích huyệt đạo mà không cần châm hằng ngày.
  • Tăng tuần hoàn tại chỗ và dẫn truyền thần kinh.
  • Hỗ trợ điều trị yếu liệt, co cứng cơ, rối loạn ngôn ngữ lâu ngày.

Lưu ý: Cấy chỉ không thay thế vai trò trung tâm của châm cứu mà là liệu pháp tăng cường hỗ trợ duy trì hiệu quả điều trị.


Điện châm – Tăng cường tác dụng phục hồi

Điện châm là sự kết hợp giữa châm cứu truyền thống và dòng điện sinh học với tần số phù hợp (thường 2–20Hz hoặc 50–100Hz tùy mục tiêu điều trị). Ưu điểm:

  • Kích thích mạnh hơn, sâu hơn: tăng hiệu quả phục hồi vận động.
  • Giảm đau, chống co cứng cơ: cải thiện chất lượng sống.
  • Tăng kết nối thần kinh: thúc đẩy tái tạo mạng lưới thần kinh tổn thương.

Điện châm nên được thực hiện bởi nhân viên chuyên môn được đào tạo, đảm bảo an toàn và hiệu quả.


💊 Bổ sung dùng thuốc hỗ trợ phục hồi sau đột quỵ

🔹 1. Theo Y học hiện đại

  • Giai đoạn cấp: Sử dụng thuốc chống đông, thuốc chống kết tập tiểu cầu, ổn định huyết áp, kiểm soát đường huyết, chống phù não (như mannitol, nimodipin…).
  • Giai đoạn phục hồi:
    • Citicoline, Piracetam: Tăng chuyển hóa thần kinh, cải thiện trí nhớ và ngôn ngữ.
    • Vitamin nhóm B (B1, B6, B12): Phục hồi bao myelin và tái tạo sợi trục thần kinh.
    • Coenzyme Q10, N-acetylcystein, Ginkgo biloba: Chống oxy hóa, tăng tuần hoàn máu não.

🔸 2. Theo Y học cổ truyền

  • Nguyên tắc điều trị: Phục hồi chức năng tạng phủ liên quan (Can – Thận – Tỳ – Tâm), khai khiếu, hoạt huyết thông lạc, bổ khí huyết, trừ phong hóa đàm.
Thể bệnhBài thuốc – Vị thuốcTác dụng
Khí hư huyết ứBổ dương hoàn ngũ thangHoạt huyết, bổ khí, thông lạc
Đàm trọc gây bế khiếuTô hợp bài: Linh dương giác, Thạch xương bồ, Viễn chíKhai khiếu, hóa đàm, tỉnh thần
Can phong nội độngThiên ma câu đằng ẩmBình can tức phong, dưỡng huyết, thư cân
Khí huyết đều hưThập toàn đại bổ thang (gia giảm)Ích khí, bổ huyết, nâng sức cơ
Hôn mê nhẹ, rối loạn ngôn ngữAn cung ngưu hoàng hoàn, Trấn kinh hoànThanh nhiệt khai khiếu, tỉnh thần

💡 Cần phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ y học cổ truyền và bác sĩ phục hồi chức năng để cá thể hóa bài thuốc theo thể bệnh – thể tạng – giai đoạn hồi phục.


🔄 Kết hợp Đông – Tây y: Tối ưu hiệu quả điều trị

Trong nhiều nghiên cứu và thực tiễn lâm sàng, sự phối hợp giữa YHCT và Y học hiện đại mang lại hiệu quả vượt trội trong phục hồi chức năng sau đột quỵ:

  • Giai đoạn cấp: Sử dụng thuốc Tây y để ổn định huyết động, phòng ngừa tái phát, đồng thời can thiệp châm cứu sớm để giảm tổn thương thần kinh thứ phát.
  • Giai đoạn bán cấp – mãn tính: Kết hợp châm cứu, điện châm, cấy chỉ với vật lý trị liệu, hoạt động trị liệu và bài thuốc Đông y nhằm hỗ trợ toàn diện cả vận động và nhận thức.

Kết luận

Điều trị phục hồi sau đột quỵ bằng YHCT là phương pháp toàn diện, an toàn và hiệu quả nếu được thực hiện đúng chỉ định. Với sự kết hợp giữa lý luận biện chứng của Đông y và bằng chứng khoa học hiện đại, YHCT mang lại hy vọng phục hồi tối ưu cho người bệnh sau đột quỵ.

Những bài viết liên quan

  1. Tính dẻo thần kinh trong phục hồi sau đột quỵ: Cơ chế và ứng dụng lâm sàng .
  2. Bài tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân yếu liệt nửa người sau đột quỵ.
  3. Chế độ dinh dưỡng và tập luyện sau đột quỵ.
image_printPrint