Print

✅ Tổng quan

Dày sừng ánh sáng (Actinic Keratosis, còn gọi là solar keratosis) là tình trạng tổn thương tiền ung thư da, thường gặp ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người có tiền sử phơi nắng lâu dài. Mặc dù nhiều trường hợp lành tính, nhưng dày sừng ánh sáng có thể tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC) nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ phân tích từ góc nhìn y học hiện đại và y học cổ truyền, giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh phổ biến này ở người cao tuổi.

☀️ Nguyên nhân gây bệnh (Y học hiện đại)

Nguyên nhân chủ yếu là do tổn thương da mãn tính bởi tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời hoặc từ đèn chiếu tia UV nhân tạo (như giường tắm nắng).

• Tia UVB (280–320 nm) gây tổn thương trực tiếp DNA của tế bào biểu bì.
• Tia UVA (320–400 nm) gây đột biến gen thông qua sản sinh các gốc tự do (ROS).

Theo thời gian, da mất khả năng sửa chữa DNA → hình thành các tế bào dị sản → tăng sản lớp sừng → tạo nên mảng dày sừng ánh sáng.

🧓 Yếu tố nguy cơ

🧬 Cơ chế bệnh sinh

1. Tổn thương DNA tế bào sừng do tia UV → đột biến gen (p53 là gen bị ảnh hưởng phổ biến).
2. Tăng sinh tế bào sừng không kiểm soát → hình thành mảng sừng hóa bất thường.
3. Da trở nên khô, thô ráp, có thể sẫm màu.
4. Tổn thương có thể tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC) nếu có thêm tác nhân thúc đẩy như viêm kéo dài, tổn thương tái đi tái lại, miễn dịch yếu.

🔍 Triệu chứng lâm sàng

• Mảng da sần sùi, màu đỏ hoặc nâu xám, có thể ngứa nhẹ, khô, dễ bong vảy.
• Vị trí thường gặp: mặt, da đầu hói, tai, cổ, mu bàn tay, cánh tay.
• Cảm giác như giấy nhám khi sờ, có thể chảy máu nhẹ nếu cạo.
• Thường không đau, diễn biến chậm trong nhiều tháng hoặc năm.

⚠️ Khi nào cần lo ngại?

• Mảng sừng tăng nhanh kích thước
• Chảy máu, loét, đóng vảy khó lành
• Ngứa rát kéo dài, mảng sần ngày càng sẫm màu hoặc lồi lõm không đều

Khi đó, cần sinh thiết da để loại trừ ung thư tế bào vảy (SCC).

💊 Điều trị theo y học hiện đại

1. Điều trị tại chỗ

Phù hợp với tổn thương nhỏ, rải rác:

2. Can thiệp vật lý

Phù hợp tổn thương rõ, ít, hoặc kháng thuốc bôi:

🌿 Điều trị hỗ trợ bằng y học cổ truyền

🔍 Phép trị theo Đông y:

• Phong thấp tích tụ, can uất hóa nhiệt, huyết ứ cản trở dinh dưỡng da.
• Người già âm huyết hư, da không được nuôi dưỡng → dễ tổn thương.
• Mục tiêu điều trị: lương huyết, giải độc, dưỡng âm, tiêu sẩn.

💊 Bài thuốc Đông y tiêu biểu

Thanh nhiệt giải độc lương huyết thang:

• Sinh địa 12g
• Huyền sâm 10g
• Kim ngân hoa 10g
• Ké đầu ngựa 8g
• Bồ công anh 10g
• Xích thược 8g
• Ý dĩ 10g
• Cam thảo 6g

Cách dùng: Sắc 1 thang chia 2 lần uống/ngày, liên tục 10–15 ngày.

Bài thuốc rửa ngoài:

• Lá trầu không, kinh giới, trà xanh, ngải diệp: mỗi vị 12g, nấu đặc 1 lít nước, rửa vùng da ngày 1–2 lần.

🧴 Chăm sóc tại nhà & phòng ngừa

• Không tự ý cạo hoặc gãi tổn thương.
• Thoa kem chống nắng (SPF ≥ 50) hằng ngày – cả khi trời râm.
• Mặc áo dài tay, mũ rộng vành khi ra nắng.
• Ăn nhiều rau xanh, vitamin C, E, carotenoid (cà rốt, bí đỏ…).
• Uống đủ nước, tránh hút thuốc lá, rượu bia.

📌 Kết luận

Dày sừng ánh sáng ở người cao tuổi là tổn thương da phổ biến nhưng tiềm ẩn rủi ro chuyển thành ung thư. Việc phát hiện sớm, kết hợp giữa điều trị hiện đại và chăm sóc bằng y học cổ truyền, cùng lối sống lành mạnh sẽ giúp kiểm soát hiệu quả bệnh lý này.

📍Phòng khám Y học cổ truyền Trung Tín
Địa chỉ: 388 Tỉnh Lộ 7, Xã Trung Lập Hạ, Huyện Củ Chi, TPHCM
Website: thaoduoctrungtin.com
Hotline tư vấn: 02838926789

Print