Đau thần kinh tọa: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

image_printPrint

Đau thần kinh tọa là tình trạng đau lan từ vùng thắt lưng xuống mông, đùi, cẳng chân và bàn chân – do dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc viêm. Đây là một trong những bệnh lý thường gặp, đặc biệt ở người lao động nặng, người làm việc văn phòng ngồi lâu, người cao tuổi hoặc có bệnh lý cột sống.


1. Giải phẫu thần kinh tọa

Thần kinh tọa là dây thần kinh lớn nhất và dài nhất cơ thể, bắt nguồn từ các rễ thần kinh thắt lưng L4, L5 và các rễ thần kinh cùng S1, S2, S3. Nó đi từ vùng thắt lưng qua mông, mặt sau đùi, chia nhánh ở đầu gối và đi tiếp xuống cẳng chân, bàn chân.

👉 Vai trò:

  • Chi phối vận động và cảm giác cho phần lớn chi dưới.
  • Khi bị chèn ép, thần kinh tọa gây đau theo kiểu lan tỏa và rối loạn cảm giác dọc theo đường đi của nó.

2. Cấu trúc và chức năng của đĩa đệm cột sống thắt lưng

Đĩa đệm nằm giữa hai thân đốt sống, đóng vai trò như “bộ giảm xóc” của cột sống.

🔹 Cấu trúc gồm:

  • Nhân nhầy (nucleus pulposus): Dạng gel mềm ở trung tâm, giúp phân tán lực.
  • Vòng sợi (annulus fibrosus): Bao xơ chắc chắn, bảo vệ nhân nhầy.

🔹 Chức năng:

  • Giúp cột sống linh hoạt và hấp thụ lực khi vận động.
  • Bảo vệ các rễ thần kinh chạy gần cột sống.

👉 Khi đĩa đệm bị thoát vị, nhân nhầy thoát ra ngoài và chèn ép rễ thần kinh tọa → gây đau thần kinh tọa.


3. Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa

  • Thoát vị đĩa đệm thắt lưng (nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% trường hợp đau thần kinh tọa).
  • Thoái hóa cột sống, hẹp ống sống, gai xương.
  • Chấn thương vùng cột sống thắt lưng.
  • Khối u, nhiễm trùng cột sống.
  • Sai tư thế, mang vác nặng, ngồi lâu, béo phì.

4. Triệu chứng nhận biết đau thần kinh tọa

  • Đau lan từ thắt lưng xuống mông, mặt sau đùi, cẳng chân, bàn chân.
  • Cảm giác tê bì, châm chích, yếu cơ chân.
  • Đau tăng khi ho, hắt hơi, cúi người, hoặc ngồi lâu.
  • Giảm vận động, khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

5. Điều trị đau thần kinh tọa theo y học hiện đại

a. Mục tiêu điều trị

  • Giảm đau, giảm viêm.
  • Giải phóng chèn ép dây thần kinh.
  • Phục hồi chức năng vận động.

b. Các phương pháp điều trị

Dùng thuốc:

  • Thuốc giảm đau(Paracetamol,Tramadol…), thuốc kháng viêm không steroid(meloxicam,celecoxib…).
  • Thuốc giãn cơ(eperisone,tolperisone…), thuốc giảm đau thần kinh (gabapentin, pregabalin),Vitamin 3B…
  • Corticoid đường uống hoặc tiêm ngoài màng cứng trong trường hợp nặng.

Vật lý trị liệu:

  • Tập phục hồi chức năng dưới sự hướng dẫn chuyên gia.
  • Kéo giãn cột sống, chiếu tia hồng ngoại, sóng ngắn, điện xung…

Phẫu thuật:
Chỉ định khi thoát vị đĩa đệm nặng, chèn ép thần kinh rõ gây liệt, teo cơ hoặc không đáp ứng điều trị bảo tồn sau 6–8 tuần.


6. Điều trị đau thần kinh tọa bằng Y học cổ truyền

Đau thần kinh tọa YHCT xếp vào chứng tọa cốt phong , nguyên nhân thường do cảm phải ngoại tà(phong,hàn,thấp),chấn thương,tư thế không phù hợp ->kinh mạch bị trở ngại,khí huyết vận hành không thông,khí trệ huyết ứ ,tắc trở gây nên,hoặc do lao lực quá độ người suy yếu->thận tinh suy không nuôi tốt kinh mạch->đau vùng thắt lưng

a. Nguyên tắc điều trị

  • Khu phong, tán hàn, trừ thấp
  • Hoạt huyết tiêu ứ trệ, thông lạc, chỉ thống.
  • Bổ can thận, mạnh gân cốt.

b. Các phương pháp điều trị

Châm cứu:
Tác động vào các huyệt Thận du, Đại trường du, Ủy trung, Hoàn khiêu, Thừa sơn… giúp giảm đau, thông kinh lạc, phục hồi cảm giác vận động.

Xoa bóp – bấm huyệt – dán cao:
Thúc đẩy tuần hoàn, làm mềm cơ, giải phóng chèn ép.

Thuốc thảo dược uống:
Bài thuốc như Độc hoạt tang ký sinh, Quyên tý thang… phù hợp với từng thể bệnh.

Cấy chỉ, cứu ngải:
Tăng hiệu quả điều trị cho bệnh nhân mãn tính, giúp duy trì tác dụng lâu dài.


7. Lối sống và phòng ngừa tái phát

  • Giảm cân nếu có thừa cân béo phì.
  • Tập thể dục đóng vai trò rất quan trọng (kéo dài thời gian giảm đau do thoái hóa,cải thiện chất lượng cột sống..) có thể đạp xe,đi bộ,thể dục nhịp điệu hoặc tập các bài tập tại nhà, đối với thoái hóa cột sống và thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng bơi lội là môn thể thao tốt nhất.
  • Đeo đai hỗ trợ giảm áp lực lên cột sống thắt lưng.
  • Tránh các động tác không hợp lí cột sống trong sinh hoạt và lao động,tránh các động tác mạnh,đột ngột khi mang vác hoặc lao động nặng.
  • Phát hiện sớm các dị dạng xương khớp cột sống ở người lớn và trẻ em(tư thế xấu,lệch trục khớp,còi xương) để kịp thời sửa chữa giảm nguy cơ thoái hóa khớp.
  • Ăn nhiều rau (đặc biệt là rau có màu xanh đậm như bông cải xanh,diếp cá,mồng tơi,cải xoăn…) , trái cây như cam,quýt,ổi,đu đủ…,các loai cá hồi,cá trích,cá mòi…và các loại ngũ cốc như gạo lứt,muối mè,yến mạch,các loại đậu…
  • Hạn chế thuốc lá và rượu bia.
  • Tắm nắng sáng sớm.
  • Ngồi trên ghế lưng thẳng, không bị gập, ngủ trên giường cứng. 

👉 Xem thêm: Bài tập hỗ trợ điều trị đau thần kinh tọa tại nhà

Tập luyện đúng cách là chìa khóa quan trọng giúp:

✔️ Giảm đau – tăng cường lưu thông máu
✔️ Phục hồi chức năng vận động
✔️ Ngăn ngừa tái phát đau thần kinh tọa

🔗 Xem ngay bài tập đau thần kinh tọa hiệu quả tại nhà


📍 Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Trung Tín

  • Địa chỉ: 388 Tỉnh Lộ 7, Ấp Trung Hòa, Xã Trung Lập Hạ, Huyện Củ Chi, TP.HCM
  • Hotline tư vấn: 02838926789
  • Website: thaoduoctrungtin.com
image_printPrint
Đã thông báo Bộ Công Thương
Đã thông báo Bộ Công Thương