Co giật mi mắt (Myokymia): Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và cách điều trị hiệu quả

Bạn có từng gặp tình trạng mí mắt nháy liên tục, giật giật không kiểm soát dù không hề chủ động? Đây chính là hiện tượng co giật mi mắt (Myokymia) – một rối loạn thường gặp, có thể kéo dài vài phút, vài giờ, thậm chí nhiều ngày. Dù thường vô hại, nhưng nếu kéo dài, nó có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt, thị lực và là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cơ chế bệnh sinh, nguyên nhân theo y học hiện đại và y học cổ truyền, cũng như cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

1. Co giật mi mắt là gì?

Co giật mi mắt (Myokymia) là tình trạng co thắt hoặc rung giật nhẹ ở cơ vòng mi, có thể xảy ra ở mi mắt trên hoặc dưới. Cơn giật thường xuất hiện đột ngột, kéo dài từ vài giây đến vài giờ, thậm chí nhiều ngày liên tiếp.

Phần lớn trường hợp lành tính, nhưng nếu kéo dài dai dẳng có thể báo hiệu bệnh lý thần kinh cần lưu ý.

2. Nguyên nhân gây co giật mi mắt

2.1. Theo Y học hiện đại

Thiếu ngủ, mệt mỏi → rối loạn dẫn truyền thần kinh – cơ.
Căng thẳng, lo âu → tăng hoạt động hệ giao cảm.
Chất kích thích (caffeine, thuốc lá, rượu) → tăng kích thích thần kinh.
Khô mắt, viêm bờ mi, nhạy cảm ánh sáng → gây kích ứng tại chỗ.
Dinh dưỡng kém (thiếu magie, canxi, kẽm, vitamin nhóm B).
Tác dụng phụ thuốc (đặc biệt thuốc Parkinson, thuốc an thần, corticoid).

2.2. Theo Y học cổ truyền (YHCT)

Trong YHCT, co giật mi mắt thuộc các chứng Mi giật, Phong động, nguyên nhân thường quy về:

Can phong nội động: do can dương thịnh, can âm hư, gây phong động nội sinh → mi mắt giật.
Khí huyết bất túc: khí huyết không nuôi dưỡng cân cơ → rung giật.
Tỳ vị hư yếu: dinh dưỡng không đủ, sinh thấp → cân cơ mất nhu dưỡng.
Tinh huyết hư suy (thận hư): lâu ngày cơ nhục không được nuôi dưỡng đầy đủ.

3. Cơ chế bệnh sinh

3.1. Theo Tây y

Mắt nháy do xung động bất thường ở dây thần kinh mặt (VII) kích thích cơ vòng mi.
Thiếu magie, canxi, vitamin nhóm B → rối loạn kênh ion, mất cân bằng điện giải → tăng tính kích thích thần kinh cơ.
Stress và thiếu ngủ → tăng tiết catecholamin, làm ngưỡng hưng phấn thần kinh thấp → dễ co giật.

3.2. Theo YHCT

Phong động nội sinh là cơ chế chủ yếu: “Can chủ cân, khai khiếu ra mắt”, khi can phong động, mắt và cơ quanh mắt dễ bị kích thích, sinh ra rung giật.
Khí huyết hư: cơ nhục mất sự nhu dưỡng → cân mạch không được ôn nhuận.
Tỳ hư sinh thấp, thận hư sinh nội phong → bệnh tái phát dai dẳng.

4. Triệu chứng và phân biệt

Giật nhẹ, liên tục, thường ở mi dưới > mi trên.
Không gây đau nhưng khó chịu.
Giật tăng khi căng thẳng, thiếu ngủ, dùng caffeine.
Nếu kéo dài > 1 tuần, kèm yếu liệt mặt → cần loại trừ co giật nửa mặt, tổn thương thần kinh sọ.

5. Điều trị co giật mi mắt

5.1. Tây y

Điều chỉnh lối sống: ngủ đủ, giảm stress, hạn chế chất kích thích.
Bổ sung dinh dưỡng: magie, canxi, vitamin nhóm B.
Điều trị nguyên nhân tại mắt: thuốc nhỏ mắt chống khô, kháng viêm nếu viêm bờ mi.
Thuốc giãn cơ, an thần nhẹ trong trường hợp nặng.
Hiếm khi cần tiêm botulinum toxin nếu co giật kéo dài, nặng.

5.2. Đông y – YHCT

Nguyên tắc: Dưỡng huyết, bình can, tức phong, an thần.
Bài thuốc tham khảo:
- Câu đằng, Thiên ma, Thạch quyết minh, Mẫu lệ, Toan táo nhân, Phục thần → tức phong, dưỡng huyết, an thần.
- Nếu khí huyết hư: Đương quy, Sinh địa, Hoàng kỳ, Bạch thược.
- Nếu tỳ hư: Bạch truật, Hoài sơn, Ý dĩ nhân.
Châm cứu:
- Huyệt quanh mắt: Tinh minh, Thừa khấp, Ty trúc không.
- Huyệt toàn thân: Hợp cốc, Thái xung, Nội quan, Thần môn → điều hòa khí huyết, an thần.

5.3. Phục hồi và lối sống

Tập thư giãn mắt: xoa bóp nhẹ quanh hốc mắt, nhìn xa – gần.
Thiền, hít thở sâu → giảm stress.
Tập thể dục vừa phải để tăng tuần hoàn.

6. Phòng ngừa co giật mi mắt

Ngủ đủ 7–8h/ngày.
Hạn chế cà phê, thuốc lá, rượu.
Bổ sung thực phẩm giàu magie, kẽm, vitamin B (rau xanh, hạt, ngũ cốc, cá).
Tránh làm việc mắt quá lâu trước màn hình, nên nghỉ 5 phút mỗi 45 phút.
Giữ tinh thần thoải mái.

7. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Co giật mi mắt kéo dài > 1 tuần.
Kèm sụp mi, liệt mặt, nhìn mờ.
Có bệnh nền thần kinh (Parkinson, đa xơ cứng…).

👉 Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Trung Tín với hơn 40 năm kinh nghiệm kết hợp Đông – Tây y trong điều trị các bệnh thần kinh cơ, giúp bệnh nhân an toàn, hạn chế tái phát.

📍 Địa chỉ: 388 Tỉnh Lộ 7, Ấp Trung Hòa, Xã Trung Lập Hạ, Huyện Củ Chi, TPHCM
📞 Điện thoại: (028) 389 26789
🌐 Website: thaoduoctrungtin.com

Thảo Dược Xanh Trung Tín